Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Δίκαιο φορολογικό σύστημα

Θα μπορούσε να αποτελεί σύντομο ανέκδοτο ή οξύμωρο σχήμα, τουλάχιστον στην εγχώρια πραγματικότητα. Ωστόσο, μια και κάθε τόσο μνημονεύεται από τους πολιτικούς ως ευσεβής πόθος (ή όνειρο απατηλό, για να εξαντλήσουμε όλες τις πιθανές εκδοχές), ας προσπαθήσω να δώσω ένα ιδεατό περίγραμμά του, από την σκοπιά του φοροϋποκειμένου.
     Τι σημαίνει δίκαιο σύστημα; Πολύ απλά: ότι το κράτος καταγράφει όλα τα έσοδα του κάθε πολίτη, δέχεται ότι του χρειάζεται ένα ελάχιστο ποσό για να ζήσει στοιχειωδώς (το αφορολόγητο), αναγνωρίζει κάποιες έκτακτες και αναπόφευκτες δαπάνες (π.χ. ιατρικά έξοδα, ασφαλιστικές εισφορές), και τον φορολογεί επί του υπολοίπου με αναλογικό και προοδευτικά αυξανόμενο τρόπο, ενιαίο για όλα τα εισοδήματα, λαμβάνοντας υπόψη και όλους τους φόρους που αυτός έχει ήδη προπληρώσει (π.χ. παρακρατήσεις).
     Ουτοπία, θα πείτε. Όχι, αλλά σίγουρα ένας ψηλός πήχυς. Η πραγμάτωσή του προϋποθέτει διαρκή παιδεία και ενημέρωση των πολιτών. Από τη στιγμή που μαθαίνουν στοιχειώδη αριθμητική (και στη συνέχεια δια βίου) θα πρέπει η πολιτεία να τους διδάσκει ότι για να μπορούν μεγαλώνοντας να έχουν σχολεία, γιατρούς, νοσοκόμες, δικαστήρια, αστυνομία, στρατό και εν γένει κράτος, θα πρέπει να πληρώνουν φόρους. Για να πληρώνουν δίκαια τους φόρους θα πρέπει όλοι να κόβουν αποδείξεις για κάθε εισόδημα που εισπράττουν. Παράλληλα η πολιτεία θα πρέπει να καλλιεργεί την κοινωνική συνείδηση, διδάσκοντας τον σεβασμό στα κοινά, και καταδικάζοντας ‘δικαιώματα’ όπως κάθε είδους απάτες, υπεξαιρέσεις, χρηματισμούς, καταλήψεις, βανδαλισμούς, καταστροφές και σπατάλες της δημόσιας περιουσίας. Θα πρέπει επίσης να παρουσιάζει κάθε τόσο έναν ενδεικτικό λογαριασμό, ώστε όλοι να γνωρίζουν πόσο ‘δωρεάν’ απολαμβάνουν οι πολίτες την κάθε υπηρεσία: Πόσο στοιχίζουν κάθε χρόνο τα σχολικά βιβλία; Ποιο είναι το κόστος για να έχουμε διαθέσιμα πυροσβεστικά οχήματα και αεροπλάνα, ασθενοφόρα, παιδικούς σταθμούς, κέντρα υγείας, νοσοκομεία; Και να επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία ότι η μη πληρωμή των υποχρεώσεων από έναν ή περισσότερους πολίτες σημαίνει πρόσθετη επιβάρυνση για όλους τους υπόλοιπους. 
     Γίνονται αυτά; θα ρωτήσει κανείς. Θα τολμήσω να ισχυρισθώ πώς ναι, γίνονται. Όμως χρειάζεται συνεχής προσπάθεια ενημέρωσης, χρόνος, επιμονή, ακόμη και οι απαραίτητες ποινές, για να φτάσουμε σε ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Και βέβαια πάνω απ’ όλα απαιτείται το υγιές παράδειγμα από την πολιτεία και τους εκάστοτε λειτουργούς της, ώστε ο πολίτης να έχει πράγματι την αίσθηση ότι το δίκαιο είναι ενιαίο για όλους, και να εμπιστεύεται το σύστημα.
     Τελικά ο πήχυς είναι πράγματι πολύ ψηλός...
[Απεστάλη στην Καθημερινή]

2 σχόλια:

Λήμνος είπε...

Μπράβο, Αντώνη! Απλά, κατανοητά, μακάρι και εφαρμόσιμα! Πάντως η πράξη αν και "θεωρίας επίβασις" πόρρω απέχει....

Α. Παπαγιάννης είπε...

Ακριβώς επειδή είναι απλά και κατανοητά, δεν τρέφω ιδιαίτερες ελπίδες. Το μυστικό στους νόμους και τα συστήματα του κράτους είναι η ασάφεια και η πολυπλοκότητα. Όπως οι Δελφικοί χρησμοί, πρέπει να επιδέχονται περισσότερες από μία ερμηνείες, γιατί αλλιώς θα μείνουν χωρίς δουλειά οι νομικοί, οι συνταγματολόγοι, οι διάφοροι ειδικοί σύμβουλοι και άλλοι αργόμισθοι, ενώ το κράτος δεν θα μπορεί να έχει στο χέρι τον καθένα μας.