Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2008

Ερμηνείες, όχι δικαίωση

Τέλος δεν έχει ο καημός, το χαμογέλιο θλίψη’, όπως τραγούδαγε ο Γιώργος Ζωγράφος. Τραγωδίας συνέχεια για τέταρτη μέρα, με τις φλόγες, τα σπασμένα τζάμια, τους καπνούς, τα ιπτάμενα αντικείμενα (λίθους, πλίνθους, κεράμους, ατάκτως ριπτομένους) να αποτελούν τον κοινό παρονομαστή σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια. Η τραγωδία, κατά τον Αριστοτελικό ορισμό, ήταν ‘μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας’. Τίποτε το ‘σπουδαίο και τέλειο’ δεν ζούμε, δυστυχώς, και περιμένουμε, ελπίζοντας τουλάχιστον ‘δι’ ελέου και φόβου’ να δούμε να ‘περαίνεται η των τοιούτων παθημάτων κάθαρσις’. Βαθυστόχαστες αναλύσεις διαβάζουμε πολλές, όλες έχουν ένα βαθμό τουλάχιστον πιθανής αλήθειας. Τίποτε όμως δεν δικαιολογεί (όσο κι αν προσπαθεί να ερμηνεύσει) την ωμή βία. Ούτε τις καιροσκοπικές ανακοινώσεις των διαφόρων ‘υπευθύνων’ πολιτικών κάθε χρώματος (γιατί, αλήθεια, δεν βγαίνουν στο δρόμο, χωρίς αστυνομική συνοδεία βέβαια, να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα;).

Γράφει π.χ. σήμερα ο Νίκος Ξυδάκης στην ‘Καθημερινή’: «(Ο ανθός της ελληνικής κοινωνίας αρνείται)το υπόδειγμα του υπεραπασχολούμενου, αγχωμένου, άπληστου, απνευμάτιστου ενήλικου, που προσφέρουμε οι γονείς στα παιδιά, στους ανθούς μας. Τους προσφέρουμε σχολεία, φροντιστήρια, κινητά, λάπτοπ, διακοπές, γκάτζετ, δώρα, χαρτζιλίκια, γεμάτα ψυγεία· δεν τους προσφέρουμε κανένα αξιακό πλαίσιο, γιατί δεν το διαθέτουμε κι εμείς, δεν τους προσφέρουμε αισιοδοξία και πίστη, γιατί τα έχουμε χάσει. Προσφέρουμε ύλη, όση έχουμε, όσο κόπο κι αν χρειάζεται. Μόνο αυτή έχουμε. Προσφέρουμε πνευματική και ηθική ορφάνια». Δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με τη διαπίστωση αυτή. Όποιος όμως δοκιμάσει να μιλήσει για τέτοιες αξίες, υπεράνω χρημάτων ή άλλου ορατού αντικρίσματος, κινδυνεύει να κατηγορηθεί για ηθικολογία, για υποκρισία, για ‘κατηχητικό’, για εθνικισμό, ή στην καλύτερη περίπτωση να δεχθεί τα ειρωνικά σχόλια και βλέμματα των ακροατών του. Όταν επί 30 και πλέον χρόνια έχουμε ως δημόσιος χώρος απαξιώσει επίσημα και συστηματικά κάποιες έννοιες διότι (απλοϊκά, αν όχι σκόπιμα) τις ταυτίσαμε (και συνεχίζουμε να τις ταυτίζουμε) με πρόσωπα (π.χ. Παπαδόπουλος επί χούντας, Εφραίμ σήμερα), είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να ξαναφέρεις τη συζήτηση σε πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια, πνευματικό πολιτισμό, εθνική ιστορία, σεβασμό στους μεγαλυτέρους, υπακοή, καθήκον. Χώρια που υπάρχουν και οι περιορισμοί της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου…

Άρχισα με τον Γιώργο Ζωγράφο, ταιριάζει να κλείσω μ’ αυτόν, με μια αφιέρωση σε όλα τα ‘μικρά παιδιά’ (όχι μόνο στον έναν Αλέξη που δέχτηκε τη σφαίρα) που υφίστανται τον καθημερινό πνευματικό βιασμό από τον δημόσιο λόγο (κομματικό, ραδιοτηλεοπτικό) και ζουν, συχνά χωρίς να το καταλαβαίνουν, το τέλος της αθωότητας:

Μικρό παιδί σαν ήμουνα και πήγαινα σχολείο, μικρό παιδί,

στα μάτια είχα τη χαρά, στα χέρια το βιβλίο, μικρό παιδί.

Παιδί στα δεκατέσσερα κλέψανε τη χαρά μου, μικρό παιδί,

στα μάτια είχα τη φωτιά, τον ήλιο στη καρδιά μου, μικρό παιδί.

Κι όταν η βαρυχειμωνιά μου πάγωνε τα χέρια

στον ουρανό τα σήκωνα να ζεσταθούν στ’ αστέρια’.

Δεν υπάρχουν σχόλια: